Osmanlı pâdişâhlarının İstanbul'da daimî ikâmetgahları ve aynı zamanda idare merkezi olan Topkapı Sarayı'nda, Babüssaade ile Hasbahçe kapısı (Sarayın Gülhane parkına açılan büyük kapısı) arasında kalan ve Üçüncü Avlu, Dördüncü Avlu ve Beşinci Avlu isimleri ile anılan avlular ile bu avlularda bulunan binaların tamamı idi.
Enderun'a, Galata Sarayı, İbrahim Paşa Sarayı, İskender Çelebi Sarayı, Eski Saray, Edirne Sarayı gibi orta dereceli saray mekteplerinden yetişen zekâ ve kabiliyet sahibi gençler, seçilerek alınırdı. Büyük devlet adamlarının çocukları ile meşhur sanatkâr ve ilim adamlarının çocuklarının da bu okula alınıp yetiştirildiği olurdu. Enderun; mülkî, ilmî ve askerî ilim ve irfan erbabı pek çok ekâbir yetiştirmiş, benzeri olmayan bir yüksek tahsil müessesesi idi. Teşkilat bakımından mükemmeldi. Gayesi; Osmanlı'ya devlet adamı ve kumandan yetiştirmekti. Mektep "Oda" denilen yedi sınıftan müteşekkildi.
Enderun'da okuyan talebeler, maiyet-i şahânede bulunmakta olduklarından; Türk, Arap, Fars dillerini ve edebiyatını, dinî, askerî ve fennî ilimleri okur, spor yapar, her türlü silahı kullanmayı öğrendikleri gibi saray ve devlet protokolünü öğrenirler ve tatbik ederler, zârafet, namus ve ahlakî hususlarda yetiştirilirlerdi. Enderun mektebinin kaideleri çok sıkı idi ve bu kaideler sayesinde disiplinli devlet adamı yetişiyordu. Enderun dışına çıkmaları haftada bir gün ve refakatçi ile mümkün olurdu. Saray dışındaki münasebetleri takip edilirdi. Mektep talebelerinin taharet ve nezafetlerine son derece itina edilirdi. Padişahlara hizmet edecekleri için muaşeret adâbı meselesine de hassaten dikkat edilirdi. Yere tükürmek, öksürürken mendilini ağzına getirmemek, lekeli elbise giymek gibi şeyler cezayı mucipti. Bir taraftan eğitimleri devam ederken, bir taraftan da saray hizmetlerinde bulunarak, tatbikat yaparlardı. Bu hizmetleri karşılığında maaş da alırlardı.
Enderun'da devletin mühim makamlarında hizmet etmiş çok sayıda zevât yetişmiştir. Bu mektepten 60 sadrazam 3 şeyhülislâm 23 kaptan paşa yetişmiştir ki Sokullu Mehmet Paşa, Davutpaşa, Gedik Ahmet Paşa, Köprülü Mehmet Paşa bunların meşhurlarıdır.
Fazilet Takvimi