Bergama Müzesi

İzmir’in Bergama ilçesinde 1936 yılından beri hizmet veren Kültür Bakanlığı’na bağlı bir arkeoloji ve etnografya müzesidir. 1878 yılında başlayan arkeolojik kazılar sonucunda elde edilen eserler ile 1927’de başlayan Asklepion’daki kazılarda ortaya çıkarılan eserlerin sergilendiği müze, 30 Ekim 1936’da ziyarete açılmıştır. Dikdörtgen bir avluyu çevreleyen galeriler ile avlunun arkasındaki dikdörtgen teşhir salonundan oluşur. Müzeye ayrıca depo, laboratuvar, fotoğrafhane, arşiv gibi birimler bulunmaktadır. Müzede çoğu Bergama ve çevresinde yapılan kazılardan çıkmış eserler, Bergama Akropolü üzerinde bulunan ancak 1870 yılında Prusya’ya götürüldüğü için orijinali Berlin’deki Bergama Müzesi’nde sergilenmekte olan Bergama Zeus Sunağı’nın bir maketi, müzenin arkeolojik eserler bölümünde sergilenir. Bergama Müzesinde toplamda 8643 arkeolojik eser, 1920 adet etnografik eser, 7302 sikke bulunmaktadır.Müzedeki Erken Tunç Döneminden Bizans Dönemine kadar değişik dönemlere ait arkeolojik eserlerin çoğu Bergama ve çevresinde yapılan kazılardan çıkmıştır. Civardaki antik yerleşimlerden çıkan buluntular içinde Pergfamon heykeltıraşlık ekolüne ait örnekler, Pitane ve Gryneion'dan gelen Arkaik Dönem buluntuları, Myrina terracottaları dikkat çekmektedir. Etnografya seksiyonunda bölgeye ait halı, kilim (Yuntdağ, Yağcıbedir, Kozak Bergama dokumaları), kumaş dokuma örnekleri, el işlemelerinin yanı sıra Anadolu'nun diğer yörelerine ait el emeği eserler de sergilenmektedir.Müze girişinden itibaren sol taraftaki koridor boyunca Hellenistik Dönem ile Roma ve Bizans Dönemi’ne ait mermer mimari eserler ( İon ve Korinth sütun başlıkları, korkuluk levhaları, tepe akroteri, kabartmalar, masa ayakları, friz blokları v.b.), kadın ve erkek heykelleri, Zeus Sunağı’nın maketi ve Berlin’deki orijinal yapının fotoğraflarıyla canlandırılması, Demeter Kutsal Alanı’nın maketi yer alır. Bu koridorun sonunda sol tarafta Arkeolojik eser salonu bulunmaktadır. Arkeolojik eser salonunda, teşhir edilen eserlerin büyük çoğunluğunu Akropol, Asklepion, Kızıl Avlu (Serapeion), Musalla Mezarlığı alanında yapılan kazılardan bulunan eserler oluşturmaktadır. Bunların yanı sıra Bergama’nın yakın çevresindeki Pitane (Çandarlı), Myrina, Gryneion ( Yeni Şakran) antik kentleri ve son yıllarda Kestel ve Yortanlı Barajı göl alanında yapılan kazılarda ortaya çıkartılan eserler de teşhir edilmektedir.Teşhirde, erken dönem eserleri olarak Eski Tunç Çağı’na tarihlenen Yortanlı kapları ve gaga ağızlı testileri göze çarpar. Pişmiş toprak çanak çömlek buluntuları, kronolojik bir düzen içinde sonraki vitrinlerde sergilenmektedir. Hellenistik Döneme ait pişmiş toprak figürünler (Myrina) ile Klasik, Hellenistik ve Roma Dönemi’ne ait pişmiş toprak kandillerin, cam eserlerin, bronz eserlerin, küçük buluntuların (Kemik objeler, tıp aletleri, takılar), sikkelerin, mermer heykelciklerin yer aldığı vitrinler, Arkeolojik eser salonu içinde birbiri ardınca sıralanmaktadır. Aynı salonda, Arkaik Devre ait Kuros heykeli, Nymphe (su perisi, Allianoi Kurtarma Kazısı) heykeli ile tarihe mal olmuş önemli kişilere ait portreler, İmparator Hadrianus’un heykeli (Asklepion), Roma devrine ait kadın ( rahibe) heykelleri sergilenmektedir. Ayrıca Roma Dönemi’ne ait Medusa (Bakışlarıyla insanı taşa çeviren mitolojik yaratık) Mozaiği salonun zeminine monte edilerek sergideki yerini almıştır.

Bergama Akropolü’nden çıkartılan oturan kadın heykelleri, at heykeli ilk göze çarpan eserlerdir. Daha sonra Antik Dönem gömü geleneklerini yansıtan, Pers, Hellenistik ve Roma Dönemine ait figürlü mezar taşları, lahit ve osthotekler sergilenmektedir. Hellenistik Devir ve Roma Dönemi’ne tarihlenen onur ve adak yazıtları diğer önemli eserlerdir. Ayrıca Bergama’da şehir düzenlemesi ve idaresini anlatan Şehir Yasası’nın yer aldığı yazıt, teşhirde önemli bir yer teşkil etmektedir. Bu yazıtın orijinali Hellenistik Dönem’e ait olup Roma Dönemi’nde kopya edilmiş şekli elimize geçmiştir.

Teşhirdeki Prehistorik ve Arkeolojik devirlere ait küçük ve büyük boyutlu eserler Bergama ve yöresinin Eski Tunç Çağı’ndan günümüze kadar sürekli iskan edildiğini göstermesi açısından önemlidir. Bu konuda müze içinde, ziyarete gelenlere Bergama ve yakın çevresinin tarihi yapısını tanıtma amaçlı bilgi panoları yer almaktadır.

Etnografya bölümünde Bergama ve yöresine ait geleneksel sosyal yaşamı, kültürel değerleri yansıtan zengin eser koleksiyonu bulunmaktadır. Bergama yöresinde bulunan Yörük, Türkmen, Çepni aşiretlerinin yöresel kıyafetleri, Bergama’ya ait gelin ve gündelik giysiler, Anadolu’nun önemli halı üretim merkezlerinden biri olan Bergama’nın Yuntdağı, Kozak, Yağcıbedir yöreleri olarak adlandırılarak tasnif edilmiş halı, kilim, heybe örnekleri, Bergama’nın tanınmış efelerinden olan Tuzcu Efe’nin Kurtuluş Savaşı sırasında kullanılmış şahsi kıyafetleri önemli eser gruplarını oluşturur. Ayrıca Bergama yöresinin geleneksel işleme sanatına ait örnekleri, takıları, günlük kullanım eşyaları da belli bir düzende sergilenmektedir. Eserler, Bergama yöresine ait gelenekselleşen sosyal konular eşliğinde mankenler aracılığıyla canlandırma yapılarak sergilenmektedir. Dört ayrı oda içersinde kına gecesi, efe oyunları, yöresel köy evinde halı tezgahında dokuma işlemi ile geleneksel Türk evi içindeki mutfak düzeni içinde yörenin geleneksel giyim kuşamı, kullanılan kap kacaklar, işleme sanatının güzel örnekleri gibi birçok malzeme kullanılarak kompozisyon oluşturulmuştur. Ayrıca salona girişte, karşılıklı yer alan açık platformlar üzerinde yine yöreye özgü dokuma ve aş pişirilme sahnesi yine mankenler yoluyla canlandırılmaya, yaşatılmaya çalışılmıştır.